|
Hieronim (Jarosz) Derdowski urodził się 9 marca 1852 roku w Wielu w powiecie Chojnickim. Uczęszczał do gimnazjum w Chojnicach, skąd został wydalony za postawę patriotyczną i za niesforne zachowanie. Dalej uczył się w gimnazjum w Braniewie. W tym też czasie wybrał się do Padwy, aby połączyć się z obrońcami papieża. Został tam aresztowany i odesłany do domu. Naukę kontynuował w gimnazjach w Chełmnie i Olsztynku, gdzie zdał maturę.
Krótko po maturze napisał pierwsze artykuły o Kaszubach, które opublikował w „Pielgrzymie" i „Gazecie Toruńskiej".
Nie potrafił usiedzieć długo na jednym miejscu, więc wybrał się do Paryża,gdzie pracował jako woźnica, mechanik, tłumacz i nauczyciel języka niemieckiego. Nie mogąc się utrzymać w stolicy Francji, wrócił do kraju, a trasę pokonał przeważnie piechotą. Zwiedził całe Kaszuby i ziemię Słowinów. Zatrzymał się na dłużej w Toruniu. Okres ten zaobfitował bogatą twórczością literacką, wtedy powstały jego najlepsze utwory. Jego twórczość literacka i publicystyczna, a także działalność społeczna wymierzone były w system pruski, przeciwstawiały się germanizacji Kaszubów.
Mając dość prześladowań i łaknąc nowych przygód w 1885 roku wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Osiedlił się w Winnonie (Minnesota), gdzie było duże skupisko Kaszubów i tam wydawał tygodnik dla ludu „Wiarus". Ożenił się z gdańszczanką, Joanną Lubowiecką, z która miał czworo dzieci. Zmarł 13 sierpnia 1902 roku.
Hieronim Derdowski był utalentowanym twórcą, piszącym w przystępnej dla czytelnika gwarze południowych Kaszub i stosującym polską ortografię.
Epopeje i poematy Derdowskiego, przeważnie wypełnione ludowym humorem, zawierają ważne przesłania ideowe, mówiące o potrzebie przechowywania skarbów własnej kultury Kaszubów i pamiętaniu, że Kaszuby są cenną częścią Polski nad morzem.
Jego najpopularniejsze utwory to: epopeja „O panu Czôrlińscim co do Pucka po secë jachôł", skąd pochodzi znamienny cytat ... „Nie ma Kaszëb bez Polonii, a bez Kaszëb Polsci", utwory satyryczne „Jasiek z Knieji", „Walek na jarmarku", poemat „Kaszube pod Widnem".
Derdowski był pierwszym, który stworzył literaturę kaszubską i przez nią spopularyzował Kaszuby poza Kaszubami, czemu sprzyjała pisownia i gwara przystępna dla każdego, a przede wszystkim ogromny zmysł humoru.
|